28 stycznia na wzgórzu wawelskim otwarto wystawę Wawel Odzyskany. Wystawa opowiada historię odzyskania rezydencji z rąk Austriaków i jej wieloletniej restauracji – tej, której efekty widać do dziś, a także tej, która pozostała tylko w planach.
Ekspozycja wieńczy wieloletni projekt, „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”, który obejmował wiele różnych wątków, od prac budowlanych i konserwatorskich po nowe Centrum Multimedialne, wirtualne zwiedzanie kolekcji Lanckorońskich i aplikację mobilną.
Malutki wkład w przygotowanie wystawy na Zamku Królewskim wniosło Muzeum Jana Kasprowicza, w którego zbiorach jest gipsowy odlew jednej z głów wawelskich jakie miał odtworzyć Xawery Dunikowski - na prośbę architekta Adolfa Szyszko-Bohusza , który po I wojnie światowej kierował pracami, zmierzającymi do odnowienia Wawelu.
Pierwsze rzeźby powstały w 1925 r. Prace Dunikowskiego ukazywały m.in. postacie historyczne i współczesnych artyście krakowian. Cykl Dunikowskiego miał uzupełniać XVI-wieczne "Głowy" ze stropu sali Poselskiej. Niestety rzeźby Dunikowskiego, wykonane w drewnie, zostały tylko na krótko umieszczone w stropie sali Poselskiej w związku z wizytą prezydenta Ignacego Mościckiego w Krakowie w 1927 r. Ostatecznie stwierdzono, że nie można w stropie sali Poselskiej łączyć rzeźb XVI-wiecznych z XX-wiecznymi Dunikowskiego. Artysty stworzył zaledwie ok. 70 portretów z ok. 160 planowanych.
Xawery Dunikowski, otrzymawszy zlecenie wykonania nowych głów, które uzupełniłyby strop w sali Poselskiej, intensywnie przygotowywał się do przedsięwzięcia, studiował ikonografię postaci historycznych i szukał odpowiednich modeli. I tak do odtworzenia głowy Anny Jagiellonki za model posłużyła Anna Jarocka, żona profesora Władysława Jarockiego, córka Jana Kasprowicza.
Jarocki przyjaźnił się z Dunikowskim, który bywał na Harendzie i po wojnie. Ot i historia znalezionego w muzeum gipsowego odlewu głowy Anny Jarockiej (Anny Jagiellonki).
Organizatorzy zapraszają na wystawę. Wstęp: 1 zł (sezon zimowy), 10/7 zł (sezon letni).
Z zimą marnie w tym roku, może warto podjechać do Krakowa na Wzgórze Wawelskie, gdzie jest parę interesujących wystaw. Szczególnie polecamy otwartą również w styczniu wystawę Skarby epoki Piastów. Wystawa w 700.rocznice koronacji Władysława Łokietka. Wystawa czynna tylko do 19 kwietnia.
Dziękujemy za zaproszenie
Materiał organizatorów:
Po trzecim rozbiorze Polski Kraków został włączony do Austrii. Całe wzgórze zaadaptowano na koszary i otoczono fortyfikacjami. Wawel stał się cytadelą, niektóre budynki wyburzono, wznosząc w ich miejsce bezstylowe gmachy (szpitale z zapleczem, budynek dowództwa). Dziedziniec zewnętrzny służył jako plac do ćwiczeń i parad wojskowych, a komnaty zamkowe zamieniono na kwatery dla żołnierzy. Nastąpił szybki proces degradacji – a nawet destrukcji – królewskiej rezydencji i całego wzgórza. Dla ludności cywilnej pozostała dostępna tylko katedra.
Mimo to Wawel w okresie zaborów pozostawał w świadomości Polaków symbolem polskiej państwowości. Trwały zabiegi dyplomatyczne, mające na celu przywrócenie Wawelu narodowi polskiemu. Po blisko pięćdziesięciu latach (1860–1911) starania o odzyskanie Wawelu powiodły się.
W r. 1905, zgodnie z umową z 1903 r., rozpoczął się proces wycofywania wojska austro-węgierskiego, ostatecznie zakończony w 1911 r. Architekci przystąpili do planowania uporządkowania przestrzeni wzgórza oraz restauracji budowli wawelskich. Artyści wyznaczali sobie inny cel: nadanie Wawelowi symbolicznego wymiaru. Na wystawie pokazujemy niezrealizowane projekty dwóch wybitnych ówczesnych artystów: Stanisława Wyspiańskiego i Wacława Szymanowskiego. Świadectwem zaangażowania pierwszego z nich jest wizja Wawelu jako Akropolis, stworzona we współpracy z Władysławem Ekielskim. Ilustracją koncepcji Szymanowskiego jest natomiast rzeźbiarska kompozycja Pochód na Wawel.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. odnawianie budynków wzgórza było jednym z narodowych priorytetów. Przedstawiamy działania konserwatorów i architektów: Zygmunta Hendla (w l. 1905–1912) i Adolfa Szyszko-Bohusza (w l. 1916–1939). Zadania te nie były łatwe ze względu na trudną sytuację ekonomiczną państwa Polskiego, odrodzonego po 123 latach niewoli. W 1921 r. Szyszko-Bohusz zainicjował zbiórkę pieniędzy (tzw. akcję cegiełkową) na prace renowacyjne. Na odbudowujący się Wawel zwrócone były oczy wszystkich Polaków i akcja spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem i ofiarnością.
Zamek stopniowo odzyskiwał swoją świetność, był też przygotowywany do pełnienia funkcji rezydencji głowy państwa oraz muzeum. Efekty działalności obu architektów są do dziś widoczne na wzgórzu.
Mimo wysiłków nie udało się zakończyć w całości odbudowy zamku przed wybuchem II wojny światowej.
Końcowym akcentem wystawy jest prezentacja najistotniejszych powojennych i współczesnych działań konserwatorskich w zamku i na wzgórzu wawelskim, pod kierunkiem dyrektorów wawelskich instytucji: Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu (od 1992 r. Zamku Królewskiego na Wawelu) – prof. Jerzego Szablowskiego i prof. Jana Ostrowskiego oraz Kierownictwa Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – prof. Witolda Minkiewicza i prof. Alfreda Majewskiego.
